Nga Llazar Semini (Associated Press)
Të shihje rrugët e qytetit në vitin 2019 të mbushura nga turistët që shijonin bukurinë e tij, ishte një ëndërr e vërtetë për banorët e Gjirokastrës, një qytet në jug të Shqipërisë i njohur si një Trashëgimi Botërore e UNESCO-s për arkitekturën e tij të periudhës otomane. Por ky fluks përfundoi me vrull kur bota u mbyll nga pandemia.
I quajtur “qyteti i gurte” për shkak të shtëpive të tij dykatëshe me frëngji që datojnë që nga shekulli i 17-të, Gjirokastra dhe qyteti tjetër shqiptar, Berati, u regjistruan si një vend i trashëgimisë së UNESCO-s në 2005 si “shembuj të rrallë të arkitektures tipike të periudhës otomane ”
Pas restaurimit të qendrës së qytetit, Hysen Kodra ishte midis vendasve që i kthyen shtëpitë e tyre 200-300-vjeçare me fasada prej druri dhe çati me pllaka guri në një strehë mysafirësh. Mbi të gjitha, 700 shtretërit turistikë në qendër të qytetit mezi i strehonin 120,000 vizitorët në Gjirokastër një vit para pandemisë së koronavirusit.
“Pandemia e preu gjithcka si me thikë”, thotë Kodra, bujtina e te cilit me 13 dhoma në majë të një kodre qëndron bosh. “Deri në vitin 2019 ne ishim aq të mirë, me gjithnjë e më shumë vizitorë çdo ditë, dhe në vitin 2020 të gjitha dhomat e rezervuara u anuluan.”
Kalaja e shekullit të 13-të në majën e kodrës së qytetit dhe Pazari i Vjetër në formë radiale, i shekullit të 17-të, ku turistët ecin nëpër rrugët me kalldrëm për të shijuar pjata si pasha qofte (qofte) ose oshaf (fiq të thatë me qumësht delesh), ose dyqanet artizanaale me perde, qilima, kostume popullore tradicionale etj, janë atraksionet kryesore në Gjirokastër.
Ekziston edhe muzeu etnografik i vendosur në ish-shtëpinë e diktatorit të ndjerë komunist Enver Hoxha dhe muzeu i sapo rinovuar kushtuar laureatit të letërsisë Nobel Ismail Kadare.
Turizmi në Shqipëri, një nga vendet më të varfra të Evropës, solli rreth 9% të PBB-së në 2019 dhe qeveria kishte shpresuar ta rrisë atë në 10% këtë vit.
Nga bujtina Kodra sheh gjithë Gjirokastrën, e cila ka një popullsi me kohë të plotë prej 30,000. Kjo bujtine ndodhet pikërisht në vendin ku u vendos një monument i Hoxhës pas vdekjes së tij, por u hoq në 1991 pas rënies së regjimit komunist.
Për disa vjet pas vdekjes së Hoxhës në 1985, familja e Kodrës u zhvendos për të lënë hapësirë për monumentin. Pas protestes së studentëve që përmbysi regjimin komunist në 1990, familja mori pronën e saj përsëri.
Duke mos patur asnjë industri tjetër në qytet, qeveria u përqendrua në rinovimin e shtëpive dhe rrugëve të saj tipike për të nxitur turizmin.
Shtëpitë me frëngji u shndërruan në dyqane të vogla, bare kafeje ose restorante, dhe pati një rritje katërfish të vizitorëve midis 2015 dhe 2019, shumica e te cileve vinin nga Italia, Polonia, Franca dhe Spanja, me një numër më të vogël nga Shtetet e Bashkuara , Kanada, Australi dhe Izrael.
Që nga pandemia qe shpertheu një vit më parë, ky lloj aktiviteti është kthyer në një dëshirë.
Manjola Bici, e cila drejton një dyqan të vogël në Pazarin e Vjetër ku shet çajra dhe bimë lokale, tha se ka pasur një rënie prej 60% të vizitorëve dhe shumica e atyre që vijnë tani, janë shqiptarë që zakonisht nuk kalojnë natën në Gjirokastër. Pavarësisht përpjekjeve të reja për të promovuar qytetin në internet, të ardhurat kanë rënë në mënyrë drastike. Shumë dyqane qëndrojnë të mbyllura.
Bici dhe fqinjët e saj janë përpjekur të ndryshojnë shumëllojshmërinë e artikujve që shesin ose të ulin çmimet e tyre për të tërhequr konsumatorët vendas dhe i kanë bërë thirrje qeverisë të ulë taksat e biznesit për t’i ndihmuar ata. Ajo shpreson që vaksinat të ndihmojnë në ndalimin e pandemisë dhe kthimin e turistëve.
“Ju mund ta shihni vetë, jeni të vetmit turistë apo klientë sot,” tha ajo duke u treguar gazetarëve rrugën e zbrazët.
“Unë nuk mendoj se do të mbijetonim për një kohë të gjatë kështu nëse qeveria nuk ul të gjitha taksat, të themi, për një vit”, shton Kodra. “Ne nuk jemi të sigurt nëse do të vijnë prenotime për Prill-Maj.”
Por Loena Bakuli e ngarkuar me projektet e turizmit në bashki është e sigurt për të ardhmen.
“Pandemia do të zhduket një ditë së shpejti dhe turistët do të kthehen dhe të shohin një qytet tjetër edhe më të bukur,” tha ajo.
Origjinal source: AP