Gjirokastra tashmë njihet si një destinacion i trashëgimisë kulturore. Duke qenë një vend i pasurisë UNESCO-s, ai është qyteti më i vizituar në Shqipëri për shumë dekada. Por Gjirokastra ka shumë më tepër për të parë dhe vizituar. Vendosëm të udhëtonim në fshatrat e malit Bureto, mes natyrës së bukur dhe pamjes spektakolare të Luginës së Drinos.
Bureto Mountain
Filluam turin tonë nga Gjirokastra në rrugën nacionale për në Kakavijë, dhe u kthyem në komunën e Libohovës. Drejtimi ynë i parë ishte për në Suha, për të arritur në ‘Labovën e Kryqit’, një fshat i bukur me një Kishë shumë unike e cila është më e rëndësishme se vetë fshati. Kjo është arsyeja pse fshati mori emrin e Kishës, “Labova e Kryqit”.
Labova of Cross
Emri i vërtetë i Kishës është Shën Maria, por banorët që kanë meritën e ruajtjes së kësaj kishe deri në ditët e sotme, preferojnë ta quajnë Labova e Kryqit, për shkak të Kryqit të artë që ka qenë aty me shekuj si dhuratë nga Perandori Justinian. Kjo kishë ka një histori. Është ndërtuar me urdhër të perandorit Justinian në 554, si shpërblim për një trim nga ky fshat, që quhej Kostandin Laboviti. Një Kryq i artë, me një copë druri brenda nga Kryqi origjinal i Jezu Krishtit, ishte gjëja më e çmuar e kësaj Kishe. Në fakt ishte, sepse tashmë nuk është më, pasi u vodh gjatë trazirave të vitit 1990 në Shqipëri. Vendasit arritën ta shpëtojnë Kishën për shumë shekuj, madje edhe gjatë regjimit komunist, por nuk mund ta mbronin dot gjatë kohës më të trazuar në Shqipëri. Kisha ka dekorim origjinal në mure dhe së fundmi është restauruar nga Ministria e Kulturës. Është për të ardhur keq që informacioni në gjuhë të huaj për këtë kishë mungon në vend. Njerëzit duhet të udhëtojnë këtu me një guidë, ose të pyesin vendasit, por kjo nuk është mënyra e duhur. Duhet të ketë tekste të shkruara kudo, për të shpjeguar kuptimin e dekorimeve dhe afreskeve në mure si dhe funksionet e kësaj kishe të vjetër, e cila mendohet të jetë një nga 40 kishat më të vjetra në të gjithë botën.
Libohova city
Pas kësaj vizite kthehemi në qytetin e Libohovës, një qytet shumë i bukur, i restauruar së fundi, që ka dhe shumë histori për të treguar. Ka qenë e banuar që nga shekulli IV – III para Krishtit, dhe sipas studimeve Libohova është 10 shekuj më e vjetër se vetë Gjirokastra. Ka qenë pjesë e civilizimeve si Antigonea, Adrianopolis, Melan. Në Libohovë keni për të vizituar Kalanë, pedonalen e bukur, Pallatin e Myfit Bej Libohova, rrapin shekullor, xhaminë, varrin e Shanisasë etj
Melan Tekke
Pas kësaj ne vazhdojmë rrugën tonë drejt malit Bureto, duke kaluar në rrugë të pashtruar, e përshtatshme vetëm për makina 4×4. Pamja gjatë gjithë këtij udhëtimi të merr frymën mes gjelbërimit, luleve dhe poshtë Lugina e Drinos që duket pambarim. Kaluam fshatin Nepravishtë nga sipër dhe arritëm në teqenë e Melanit, e cila është një teqe për muslimanët bektashianë, por kjo zonë është shumë e lashtë, e banuar që nga koha antike. Zbulimi i qeramikave nga shekulli 4 para Krishtit në këtë territor e mbështesin këtë ide. Teqeja e tanishme u ngrit në vitin 1800 nga baba Aliu nga Gjirokastra, varri i të cilit është përpara Strukturës së teqesë. Muret e kalasë antike të Melanit mund të shihen në një territor shumë të gjerë rreth teqesë.
Vazhduam rrugën deri në kishën e bukur të Peshkepisë, në zonën e Dropullit, me një arkitekturë të ngjashme të Labovës së Kryqit. Por kjo kishë u ndërtua pak më vonë, më 619 dhe ka një stil tipik bizantin. Forma e tij fillestare ndryshoi dhe ajo aktuale është një stil i shekullit XI. Turneu ynë vazhdoi në fshatin Glina për të parë nga afër burimin origjinal të ujit mineral të Glinës. Edhe pse është një burim shumë i rëndësishëm, vendi u braktis.
Glina water source
Pasi pimë ujë të freskët nga ky burim vazhduam në luginën e Drinos dhe kaluam mes fushave të gjelbërta dhe lumit, i cili ka pak ujë gjatë verës. Arritëm në rrugën nacionale nga Dropulli për në Gjirokastër.
Drinos Valley